از «ادبیات» تا «ادبی-آت»
(بررسی نقص های آموزش ادبیات فارسی، و طرح چند پیشنهاد)
هادی دهقانیان نصرآبادی*
دبیر ادبیات فارسی-یزد
کارشناسی ارشد زبان و ادب فارسی
ادبیاتِ فارسی، «هنر-دانشی است، آمیخته با زبان»، که جنبه هنری آن بر جنبه دانشی آن همیشه برتری داشته است. مگر نه اینکه یک فارسی دوست یا فارسیِ آموزِ غیرِایرانی نخست به وجه هنری یک اثر ادبی می نگرد-حتّی در زبانِ خودش-و سپس با نقدِ دانش پژوهانه خویش در پی شناخت لایه های زیرینِ آن اثر برمی آید؟ مگر نه اینکه «جدال عشق و عقل» که پایه ای ترین مفهوم ادبیاتِ فارسی است، قابل تفکیک از هم نیست و دانش از تقسیم و حتّی ترکیبِ آنها عاجز است، امّا هنر در قالب یک شعر کوچک چون «هایکو» و یا مرثیه ای بلندبالا و غزلی دل انگیز به نقّاشی آن می پردازد؟
پس ادبِ فارسی «هنر» است، نه دانشِ صِرف، که رمزِ ماندگاری آن نیز هست. و بر ما است که با آموزش هنرمندانهِ آن، لذّتِ فهم و اندیشه را در مخاطبِ خود برانگیزیم. ناگفته پیداست که «مدرسه» و «کتاب» مهمترینِ مکان ها، و ارزشمندترینِ وسایل آموزشِ این هنر است. پس باید نقص های موجود را رفع کنیم و با طرحِ و بررسی چند پیشنهادِ ذوقی و دانش مآبانه، «هنر» را جلوه گر سازیم:
1- مقدّمه:
هدف از نگارش این مقاله کوتاه شناساندن زنی هنرمند و سیاست مدار است، که پس قریب به 450 سال، پرده از چهره یگانه و سیاسی او برداشته می شود، و به عنوان فردی هنرمند معرّفی می شود. منابع تحقیق این اثر، از تحقیقات معاصر گرفته شده است، ولی تطبیق نام فرد، خدمات و شخصیتِ هنریِ او هدف اصلی این نوشتار بوده است. زیرا؛ تاکنون نام او در هیچکدام از آثارِ ادبی و هنری(از صفویه تا کنون) ذکر نشده، و فقط به ابعاد سیاسی او پرداخته شده است، چنانکه اثری به قلم او یافت نمی شود. دلایل گمنامی این شاهزاده هنرمند، از مواردی است، که می تواند در مقالات دیگر مورد پژوهش قرار بگیرد.
2- شرحِ زندگانی:
از کسانی که در عرصه خطّ شکسته به حُسنی تمام رسیده، ولی نقشی از او در دفتر ایّام-جز نامی-باقی نمانده است، بانویی است دلداده، که به عشقِ خطّ در دام شکسته نویس شهیر و مبدع این نوع خط یعنی «میرزا شفیعا»(شکسته نویسِ معاصر با «شاه سلطان حسینِ صفوی») افتاده، و آن چنان محو جلال و جمال این خط شده است، که زیر نظر میرزا به تعلیم خط پرداخته و درین عرصه به جایگاهی بلند دست یافته است. نام او «راضیه(رَضیه) بـِیگُم»(متولّد 1700 میلادی در اصفهان) است، دختر سلطان حسین صفوی و همسر نادرشاهِ افشار بوده است. او خواهر ناتنی و بزرگتر شاه طهماسب دوم و عمه شاه عباس سوم بود، و به مدّت ۱۲ سال ملکه حکومتِ افشار بود، و بعد از مرگ نادرشاه، به مدت ۳۰ سال صحنه گردان و شخصِ اوّل حکومتِ افشاریان بود.(1) از این زنِ هنرمند و سیاستمدار متاسّفانه اثری در دست نیست.
مقاله
«Factors Affecting Language Transformations»
بصورت ارائه «سخنرانی» در
همایش علمی-پژوهشی پژوهش های کاربردی در علومِ انسانی و علوم اسلامی
(مرکز بین المللی توسعه علم، فرهنگ و عقلانیت)
مورد پذیرش قرار گرفت.
دو مقاله جدید هادی دهقانیان نصرآبادی
در «ششمین همایش ملی پژوهش های نوین در حوزه زبان و ادبیات ایران» پذیرفته شد.
این مقالات بزودی در مجموعه مقالات منتشر می شود.
مقاله اوّل:
بررسی تطبیقی اصطلاحات عاشقانه در غزلیات حافظ شیرازی (بر اساس رساله «رَشفُ الاَلحاظ فِی کَشفُ الاَلفاظ» الفتی تبریزی)
Comparative study of romantic terms in Hafez Shirazi's sonnets (Based on the dissertation "Rashuf al-al-Haq Fayyat Ol-Fafaz")
مقاله دوّم:
بررسی مختصّات سبک هندی در «دیوانِ بیرنگِ لاهوری»، شاعر گمنامِ شبهِ قارّه (بر اساس نسخهِ نویافتهِ دانشگاه ملّی پنجاب)
Investigating the Hindi Indicaton Coordinates in the Birang-e-Lahouri Divan, an Indomitable Poet of the Subcontinent (Punjab National University)
نویسندگان مقالات:
دکتر آسیه ذبیح نیا عُمران (دانشیار دانشگاه پیامِ نور)
هادی دهقانیان نصرآبادی (دانشجوی مقطع ارشد-دانشگاه پیام نور)