شعبان؛ ماهِ محمّد(ص)

شعبان؛ ماهِ محمد(ص)

نوشته: هادی دهقانیان نصرآبادی

****

رجب بیرون شد و شعبان درآمد

برون شد جان ز تن، جانان برآمد

دمِ جهل و دمی غفلت برون شد

دمِ عشق و دم غُفران برآمد

(مولوی)

«در خبرست از سرور کاینات و مفخر موجودات و رحمت عالمیان و صفوت آدمیان و تتمّه دور زمان محمد مصطفی(ص)» که فرمود: «رجب شهر الله و شعبان شهری و رمضان شهر امّتی»(یعنی؛ ماه رجب، ماه خداست و ماه شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امتم .).در روایات و اخبار رسیده از اهل بیت-علیهم السّلام-و بزرگانِ دین، فراوان از کرامات و آداب ماهِ شعبان گفته اند، و بر ذکر خدا و صلوات و خواندن دعاهایِ وارده تاکید کرده اند. چنانکه عالمِ آل محمد(ص) حضرت علی بن موسی الرّضا-صلوات الله علیه-بر خواندن این دعا در پایان این ماهِ سراسر فَرَح و برکت تاکید کرده اند: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ».

شعبان در لغت«انشعابِ کثیرِ خیر و روزی بر بندگان» می باشد، و جدا از آدمیان برتمامی عالم هستی نیز این انشعاب بطور مقدّر صورت می گیرد. اعراب این هشتمین ماه خود را «شعبان» نام می گذاردند، چون به شتاب می گذشت. در کتاب های قدما نام این ماهِ شتابان «وَعِل» ذکر شده است، و در دورهِ جاهلی به «عاذِل» مسمّی بوده است. گفته  می شد که هلالِ این ماه به شکل"گُل" بوده است، و بعید نیست که این نام گذاری ها و اسم و رسم ها به نوعی با این ماه گره خورده باشد.

همیشه تا بمیانِ دو مه، بُود شعبان

میان ماه صیام و میاه ماه رجب

نصیب تو ز جهان خرمی و شادی باد

نصیب دشمنِ توزین جهان، عنا و تعب

(فرخی سیستانی)

از ابیات منسوب به خیّام نیشابوری بیتی است، که چشم ما را به سویِ  خویش می کشاند، و نشانگر شادی و خوشی و استقبال گذشتگان از ماه شعبان بوده است-گرچه در مواردی با شرع اسلام منافات دارد-ولی در کلّ جز خوشی و حال و هوای نیکِ ماهِ شعبان در آن روزگار را نمی تواند حکایت کند.

در آخِر شعبان بخورم چندان مَی

کاندر رمضان مست بیفتم تا عید.

این ماهِ میمون با سه میلاد-امام حسین، حضرت اباالفضل و سیّد الساجدین(علیهم السلام اجمعین)-آغاز می شود، و در میانه به میلاد یگانه منجی عالَمِ بشریت حضرت قائم(عج) برمی خورد، و تا پایان سراسر خوشی و شیرین کامی است. این ماه در شریعت و طریقتِ اسلامی بزرگ شمرده می شود، چنانکه آن را «شعبان المعظّم» نیز می شمارند.

ماهِ شعبان مَنِه از دستِ قدح، کاین خورشید

از نظر تا شبِ عیدِ رمضان خواهد شد.

(حافظ)

از اعمال سفارش شده در این ماهِ مبارک، گرفتن روزه است، چندان که پیامبر اکرم(ص) شعبان را روزه می گرفت، و به ماهِ رمضان وصل می کرد، و گفته می شود که «رفتن به بهشت و برخورداری از کرامت الهی در قیامت» از پاداش روزه در این ماهِ عزیز معرّفی شده است. ناگفته نماند؛که از دیگر اعیاد و وقایع مهم و شریف در این ماه، ولادت فرزند مهتر سیدالشّهدا حضرت علیِ اکبر(ع) می باشد، که دیر زمانی ست به روز «جوان» موسوم شده است، و در تقویمِ قمری با 11 شعبان مصادف می شود. و نیز واجب شدنِ «روزه رمضان در سال دوم هجری» و درگذشت محدّث و مفسّرِ شافعی مذهب «عمادالدین ا بن کثیرِ قرشی»(زاده ۷۰۱ ق.- درگذشته ۷۷۴ ق) که هر دو در 26 شعبان به وقوع پیوسته است.

«شعبان که همه گلاب و عِطر و خُتن است

خوشبو و معطّر به گل پنج تن است

عطری زِ «ابالفضل» و «حُسَین» و «سجّاد»

هم یاس «علی اکبر» و هم نرگسِ «ابنُ الحسن» است»

در همین ماهِ محمّدی است که »مناجاتِ شعبانیّه» از لسانِ مبارک امیرِ مومنان علی(ع) جاری می شود، تا سینه به سینه از ولیّ ای به ولیّ دیگر منتقل شود و بدست ما برسد. معلّمِ شهید مرحوم علاّمه مرتضی مطهری در توصیف این مناجات فرموده بودند: «دعایى است در سطح ائمّه...انسان وقتی این دعا را می‌خواند، می‌‏فهمد که اصلًا روح نیایش در اسلام یعنی چه. در آنجا جز عرفان و مَحبّت و عشق به خدا، جز انقطاع از غیر خدا...و خلاصه جز سراسر معنویت، چیز دیگری نیست. الهى! هَبْ لى کَمالَ الْانْقِطاعِ الَیْکَ وَ انِرْ ابْصارَ قُلوبِنا بِضِیاءِ نَظَرِها الَیْکَ حَتّى‏ تَحْرِقَ ابْصارُ الْقُلوبِ حُجُبَ النّورِ فَتَصِلَ الى‏ مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصیرَ ارْواحُنا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِکَ...الهى وَ الْحِقْنى بِنورِ عِزِّکَ الْابْهَجِ فَاکونَ لَکَ عارِفاً وَ عَنْ سِواکَ مُنْحَرِفاً.». انشاالله خداوندتوفیقِ بهره وریِ"صحیح" از این ماهِ عزیز را به ما عطا کند.

****

«...اَللّهُمَ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، صَلوةً کَثیرَةً تَکُونُ لَهُمْ رِضاً

وَلِحَقِ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَدآءً وَقَضآءً، بِحَوْلٍ مِنْکَ وَقُوَّةٍ یا رَبَّ الْعالَمینَ.».

(صلواتِ شعبانیّه)

****

 ایدون باد.